19 Mart 2017 Pazar

KENDİME NOTLAR, PSİKALİZ VE ZEN BUDİZM

Bir süredir elimde özenle evirip çevirdiğim, sindire sindire okuduğum ve  ilk defa kıyıp satırlarının altını 'kurşun kalemle' çizdiğim bir kitaptan bahsetmek istiyorum. Psikanalist Erich Fromm'un (1900-1980),  Psikanaliz ve Zen Budizm başlıklı kitabından. Ünlü Psikanalist  ilk basımı 1960 tarihinde yapılmış bu kitabında Batı Psikanaliz teknikleri ile Doğu Zen Budizminin yöntemlerini inceler. 

Fromm Psikanalizin ve Zen Budizm'in insanın sorunlarına nasıl yaklaştığını ayrı ayrı ele aldıktan sonra karşılaştırmasını yapar. Zen Budizm incelemesinde Japon budist ve bilgin Daisetz Teitaro Suzuki'nin bu konuda yapılmış çalışmalarını referans almıştır. 

Kitabın bir özeti sayılabilecek, altını çizdiğim kısımları es geçmeden buraya da  aktarmak istiyorum. Benim için yabancı olduğum psikanaliz ve zen konusunda öğretici ve ufuk açıcı bir kitap oldu. Bu yazımın kitabın konusu hakkında fikir edinmek isteyen veya bir özet edinmek isteyenler için faydalı olacağını düşünüyorum ama öncelikle geriye dönük okumalarımda bana da hatırlatma olması amacıyla kendim için aldığım pekiştirme notlarımdan oluşmaktadır;


"İlk yaklaşımda "esenlik" doğal yapıyla, doğal yaratılışla uyum içinde olmaktır diye tanımlanabilir. Gene de bu kalıp tanımlama içinde sunulmuş sözlerin derinlğine gitmek istenirse ortaya şu sorular çıkabilecektir: Doğal yaratılışla, doğal yapıyla uyumlu koşullar içinde olması gerekli insan varlığı nasıl bir varlıktır? Bu koşullar hangi koşullardır? İnsan varlığının ortaya koyduğu bir sorun var. İnsan dünyaya bu konuda istemi sorulmadan geliyor, gene giderken de istemine bakılmıyor. Hayvanlarda içgüdüsel olarak doğayla bütünlük içinde yaşamasını sağlayan bir çevreye uyum mekanizması olmasına karşın insan bu içgüdüsel mekanizmadan yoksun. Yaşam onu yaşatacağına o yaşamı yaşamak zorunda." syf 29

"İnsan doğanın içinde ama doğadan kopmuş, kendi kendinin ayrı bir varlık olarak ayırdında olması, kendini dayanılmaz derecede yalnız, güzçsüz ve kaybolmuş hissetmesine neden oluyor. Bu düyaya gelmiş olmak durumu, bir sorun yaratıyor. İnsan doğduğu anda yaşam insana bir soru sormuş oluyor. İnsan bu soruyu her an yanıtlamak zorundadır. Yalnız zihniyle, yalnız gövdesiyle değil ama o düşünen, düş gören, uyuyan, karnını doyuran, ağlayan ve gülen adam - bir bütün olarak insan- bu soruya bir yanıt bulmalıdır. Yaşamın ortaya koyduğu bu soru nedir? Soru şudur: Bu ayrıklık, bölünmüşlükten gelen yalnızlık yaşantısının acısından, mahpusluğundan, utancından kendimizi nasıl kurtarabileceğimiz, kendi kendimizle, çevremizdeki insanlarla ve doğayla nasıl birlik kurup bütünleşebileceğimiz? Şu yada bu yolda insan bu sorulara bir yanıt bulmak zorundadır; hatta deliler bile benliklerinin kabuğuna çekilerek böylece ayrıklığın, bölünmüşlüğün korkusunu yenmeye çalışarak, kendilerinin dışındaki gerçeği silip yok ederek, bu soruya bir yanıt bulmuş oluyorlar." syf 29

"Yaşamın amacı tam olarak doğmaktır. İşin asıl acıklı yanı şu: Çoğumuz böyle tam olarak doğmadan ölüyoruz. Yaşamak doğumu her dakika sürdürmektir. Doğum tamamlanınca ölüm gelir. Fizyoloji açısından bizim hücre sistemimiz sürekli bir doğum süreci içindedir. Ruhbilim açısından gerçek şu; çoğumuzun doğumu bir yerde sona eriyor. Bazıları tam olarak ölü doğmuşlardır. Fizyolojik olarak yaşamayı sürdürürler ama kafa bakımından özlemleri analarının karnına, toprağa, karanlığa, ölüme geri dönmektir. Bunlar delidir ya da aşağı yukarı öyle sayılabilirler; ötekiler yaşam yolunda ilerlemeyi sürdürürler. Ama gene de göbek bağını tam olarak kesemezler. Yaşamlarını sürdürebilmek için analarına, babalarına, soylarına, ırklarına, milletlerine toplumsal durumlarına, paraya, Tanrı'ya ve bunlar gibi şeylere göbek bağıyla bağımlı kalmak zorundadırlar. Bu yüzden de tam olarak doğmuş olmazlar" syf 31

"Bu çeşitli hedefler ve onlara ulaşma yolları, işin özüne bakılacak olursa birbirinden çok değişik düşünce sistemleri değildir. Bunlar varlığını sürdürmenin değişik yollarıdır. İnsanın varlığının bütünlüğüyle, yaşamın sorduğu soruya verdiği değişik yanıtlardır. Aslında dinler tarihini oluşturan çeşitli dinsel sistemlerin vermiş olduklarıyla aynı yanıtlardır. İlkel yamyamlıktan Zen Budizm'e kadar insanlık varoluş sorununa ancak birkaç yanıt verebilmiştir. Çok defa böyle yaptığını bilmese de her insan kendi yaşamında bu yanıtlardan bir tanesini seçiyor. Bizim Batılı kültürümüzde herkes Hıristiyan ya da Musevi dinlerinin ya da aydın Tanrı tanımazlığın yanıtını verdiğini sanıyor. Oysa eğer herkesin kafasındaki düşünceleri röntgen ışınından geçirme olanağı olsa ne kadar çok yamyamlık yanlısı, toteme tapan, çeşit çeşit putlara tapanlar olduğunu, pek az sayıda da Hıristiyan, Musevi, Budist ve Taocu olduğunu görüp şaşacağız. Din insanın var oluş sorununa verdiği biçimsel ve özenle ayrıntılandırılmış bir yanıttır. Bunun için de bilinçli olarak törenlerde başka kimselerle paylaşılabilir. En ilkel dinler bile başka kimselerle birlik olmanın verdiği güven ve akla yatkın olma duygusu yaratır. Gerileme isteği toplumla paylaşılmadığı, toplumun bilinciyle ve istekleriyle ters düştüğü zaman, bu isteği kişisel gizli bir din, bir nevroz sayabiliriz." sfy 35

"Esenlik aklın tam gelişmişlik durumuna ermiş olmasıdır: Akıl deyince anlatmak istediğimiz şey yalnızca akla vurup, anlamak, yargıya varmak anlamında akla dayalı yargı değil ama Heidegger'in deyimin kullanırsak gerçeği "olduğu durumuyla" kavrayıp anlamaktır. Esenlik bir kimsenin özseverliğini (narcissisim) yendiği oranda olabilir; Bir kimse ne kadar açık, duygulu, duyarlı, uyanık ve Zen'in kullandığı anlamda "boş" olursa; o oranda olabilir. Esenlik insanın insana ve doğaya duyguyla bağlı olması demektir. ayrılıktan, bölüklükten, kopukluktan, yabancılaşmadan, kendini kurtarıp var olan her şeyle bir olduğunu bir yaşantı durumuna getirmek demektir. Ama bir yandan da ayrı bir varlık olarak benlik yaşantısını da aynı zamanda sürdürmek demektir. Esenlik tam olarak doğmak, olanaklarını sonuna kadar geliştirmek demektir; son dereceye kadar sevinç ve keder duyabilecek gücü olmak demektir. Başka bir deyişle orta yetenekteki insanların sürekli olrak içinde bulundukları ayakta uyuklama durumundan kendini kurtarıp tam olarak uyanmaktır. Aynı zamanda yaratıcı olmaktır; yani kendine, başkalarına ve var olan her şeye bir yanıt vermek, bir karşılık vermektir, gerçek insan olarak, varlığının bütünlüğüyle, herkese ve herşeye o kimseyi ya da o şeyi olduğu gibi kabul ederek bir yanıt, bir karşılık vermektir. Böyle içten gelen bir yanıt, içten gelen bir karşılıkta yaratıcılık yatar. Dünyayı olduğu gibi görmeli ve benim dünyam olarak yaşamalı, dünyayı yaratıcı anlayışımla biçimlendirip kavramalıyım ki böylece dünya "şu" yalan dünya olmaktan çıksın, benim dünyam olabilsin. Sonuç olarak esenlik Ego'yu (Benlik) bir yana atmak, Ego'yu büyütmek ya da korumak peşinde koşmaktan vazgeçip benliğini varolşun işlevi içinde yaşantıya dönüştürmektir. Yoksa sahip olmak, korumaya çalışmak, hırsla sarılmak, kullanmak değildir." syf 35

ZEN BUDİZM'İN İLKELERİ BÖLÜMÜNDEN

Zen'in bütün özü aydınlanmayı (satori) başarabilmekte düğümlenir. Bu yaşantıyı gerçekleştirememiş kimse hiç bir şekilde Zen'i tam olarak anlamış sayılmaz.

Zen'in başlıca amacı nedir? sorusuna öncelikle Dr. Suzuki'nin ağzından yanıt verir; "Zen öncelikle bir kimsenin kendi yaradılışının niteliğini görebilme sanatıdır. Zen bağımlılıktan özgürlüğe giden yolu işaret eder... Zen hepimizin içinde yeterli oranda ve doğal olarak var olan ama normal koşullar altında eyleme dönüşebilmek için uygun bir yol bulamadığından sıkışıp kalmış olan enerjinin açığa çıkmasına olanak sağlar... Öyleyse Zen'in amacı aklımızı kaçırmaktan ve zihinsel olanaklarımızı yeterince kullanamamak yüzünden bir kötürüm, bir yarım adam olmaktan bizi korumasıdır. Özgürlük diyerek anlatmayı şey budur; her zaman içimizde zaten doğal olarak var olup, bütün yaratıcı, iyiliğe dönük güçlere kendilerini açığa çıkartmak olanağı tanımak anlamındadır. Mutlu olabilmek, birbirimize sevgi duyabilmek için bütün yeteneklerimiz var da, genellikle bu gerçeğe gözlerimizi kapıyoruz" 
ve devam eder; ... "Zen bir kimsenin kendi yaradılışının niteliğini görebilme sanatıdır; bağımlılıktan özgürlüğe çıkış yoludur; bizi aklımızı kaçırmaktan ve bir kötürüm, bir yarım adam olmaktan korur ve içimizdeki mutluluk ve sevgi olanaklarını ortaya çıkarır."

Fromm'a göre Zen insan zihnini düşüncelerin, dayatmaların baskılarından kurtarır, insanın bilinçdışındakilerin yüzeye çıkarak bilinçle bir bütün olması insanın ulaşması gereken zihin durumudur. Diğer bir deyişle mantığın biçimlendirdiği bilinç ve bilinçdışını yok saymakdan bahseder. "Baskıdan kurtulmuşluk durumu gene insanın bir çocuğun doğallığı, içtenliği, zorlamasızlığı, yalınlığıyla gerçeği dolaysız, bozulmamış, çarpıtılmamış olarak kavrama olanağı kazanması durumudur..." ve bu durumda insan gene çocuk gibi dünyanın yaratıcı, yabancılaşmamış kavranışını yaşantılaştırıp, bir yetişkin gibi olgun bir kimse olmayı başarabilmelir. O'na göre bu düşünce tüm dinlerin ve inanışların temel düşüncesidir.

"Sonuç olarak bilinçdışını bilince çıkarmak demek, gerçeği, yalnız gerçeği yaşamak demektir. Gerçek artık yabancılaşmaktan kendini kurtarmıştır." İşte Fromm'dan bir kişisel gelişim olumlaması olarak kullanılabilecek harika bir cümle; "Kendimi gerçeğe açıyorum. Gerçeğin her nasılsa öyle olmasına, olduğu gibi olmasına karşı değilim. Bu nedenle de gerçeğe verdiğim karşılık "içtenlikle doğru" bir yanıttır." 

Kitabının sonunda Batı Psikanalizinin Zen'den yararlanabileceği görüşünden bahsediyor. Çeviri İlhan Güngören tarafından başarılı bir Türkçeleştirmeyle yapılmış. Özellikle bilimsel terimlerin Türkçeleştirilmesini çok başarılı buldum. Çevirmen kitabın sonuna Fromm'un vefatından bir kaç ay önce yaptığı son basın söyleşisini almış. Bu son söyleşiyi okumuş olduğuma ne kadar çok mutlu oldum anlatamam, böyle bir okumanın ardından değerli bir bilim adamının son sözlerini okumak, okuyucu için gerçekten çok güzel bir armağan. Eric Fromm mesleğinde daima terapilerinde incelediği kişinin bir insan olduğu gerçeği ile hareket etmiş, bunu en önde tutmuş, buna daima önem vermiş bir bilim adamı olduğunu söyler, insan bir makina değil duyguları olan bir varlık, gerçek oldukça sade ve ona bu gözle bakmak anlamak için yeterli. "Bana göre yalan sadece yalandır" der. 

Söyleşinin son soru cevap kısmı ile yazımı bitiriyorum. Fromm'un ölümünden önce söylediği son sözleri gerçekten büyük bir hayat dersi veriyor... Kitabı okuyun :)

Soru: -"Frankfurt'ta bunalım içinde olan delikanlıyla bugün varmış olduğunuz yeri karşılaştırınca bu başarınızı nasıl açıklıyorsunuz? Bu konudaki duygularınız nedir?

Fromm: -"Güç bir soru... Şöyle başlayayım.. Her şey bizde aynı zamanda bir arada var. Altı aylık bebek, on sekiz yaşında bir delikanlı, bugün olduğumuz kimse hepsi bir arada. Hatta on ya da yirmi yıl sonra olacağımız kimse de içimizde... Sanıyorum asıl sorun bizde var olan en iyi şeyleri geliştirmek için içimizde itici bir gücün olup olmamasında. Herkesin olabileceklerinin bir üst sınırı var. Kuşkusuz bir insan her şeyi birden olamaz, her şeyi birden yapamaz. Ne çok insan olamayacakları şeyleri olmak için yaşamlarını boşa harcıyorlar. Sonu kesinlikle başarısızlıkla bitecek yararsız bir zaman yitirmeden başka bir şey değil bu. Onun için herkes önce kendi yeteneklerinin sınırlarını doğru değerlendirmelidir.
             
      Bir yandan da çabalarını bilinçli olarak doğru yöne yöneltmeli, yüreklilikle yeteneklerinin üst sınırına varana kadar bu yolda yürümelidir. Bunu bir piyanistin çabalarına benzetebiliriz. Eksiksizliğe yetkinliğe ulaşana kadar ne kadar zaman harcamak gerektiğini piyanist bilir. 
                   
       İnsanların çoğunun, iyi bir yaşamın özel bir çabayı gerektirmediğini sanmaları gerçekten şaşılacak bir şey."





16 Mart 2017 Perşembe

KÜÇÜK KARA BALIK, HİDÂYETNAME VE İRAN EDEBİYATI



KÜÇÜK KARA BALIK

"Onbirbindokuzyüzdoksandokuz küçük balık "iyi geceler" dileyerek yatmaya gitti. Büyükanne de uykuya daldı.ama küçük bir kırmızı balık ne yaptı ne ettiyse de uyuyamadı. Sabaha kadar denizi düşündü hep..." Küçük Kara Balık, Samed Behrengi (1939-1967)


İran edebiyatına dair ilk okuduğum eser, Samed Behrengi'nin Küçük Kara Balık hikayesiydi. Hikayeyle ilk karşılaşmam ise yıllar önce bir grup çocuğa rehberlik ederken gittiğim çocuk tiyatrosunda harika kostümlerle yapılmış müzikli oyununu izlememle olmuştu. Ben de çocuklar kadar eğlenmiştim. Bu hikayenin sonunun maceracı Küçük Kara Balığın Pelikan'a yem olduğu şeklinde kötü bittiğini zannediyordum. Meğer yanlış hatırlıyormuşum. Özellikle çocuk hikayeleri iyi sonla bitmeli. Gerçek hayatta yeteri kadar dram var zaten. Samed Behrengi çocuklar için halk masallarını kaleme alan Azeri Türkü bir öğretmendir ve ne yazık ki genç yaşta faili meçhul bir cinayete kurban gitmiştir. Semt kütüphanesinde İran'a dair okunabilecek kitaplar ararken yazarın iki hikaye kitabına rastladım. 

Beni en çok etkileyen öykülerinden biri olan "Uyku İle Uyanıklık Arasında 24 Saat" isimli öyküsü şu sözlerle başlar;
"Değerli okuyucu
"Uyku ile Uyanıklık" öyküsünü size bir örnek olsun diye yazmadım.
Amacım, kendi yurdundaki çocukları 
daha iyi tanıman
ve sorunlarına çare aramandır."

Çocuk Latif'in para kazanmak için annesi ve iki kardeşini şehirde bırakıp babasıyla Tahran sokaklarında seyyar satıcılık yaparak, şehrin kenarında yaşamaya çalışmasının, bir çocuğun yoksulluğunun, yokluklar içinde bile çocuk olmanın hikayesidir. Latif'in oyuncakçı vitrinindeki oyuncaklara olan hayranlığı, onlarla yarattığı hayal dünyası bana çocukluğumda kendi mahallemizde seyretmeye doyamadığımız oyuncakçıyı da anımsattı. Latif'in dramatik öyküsünden sonra Uldız ile Konuşan Bebek öyküsü de yalnız bir çocuğun zengin hayal dünyasının şölene dönüştüğü başka bir dramı anlatır. Samed Behrengi çocuklar için yazdığı öykülerde aynı zamanda büyüklere seslenerek, çocukların hayal dünyasının ne kadar zengin olduğunu göstermek ister gibidir. Okurken öykünün orta yerinde uzanıp bu iki garip çocuğu kucaklamak istedim. 

                                                             HİDAYETNAME


İran edebiyatına dair elime aldığım diğer bir kitap. Tahran'lı yazar Sadık Hidayet (1903-1951) tarafından kaleme alınmış öykü, inceleme, tiyatro oyunu ve kişisel mektuplarından oluşan yazılarının derlemesinden oluşmaktadır. Kitap İran'ın saygın ailelerinden birine mensup iyi eğitimli yazarın biyografisi ile başlar, ülkesinin sorunları ve yazarın kendi bunalımları arasında yaşanan bir ömrü anlatır. S. Hidayet'in ülkesinin sorunlarına, insan olmaya, insanca yaşamaya dair çabaları, kimi zamanda çaresizlikleri vardır.

Hidayetname "Bir Eşeğin Ölüm Vakti Hal Diliyle Söyledikleri" ile başlayan kısa hikayesinde; ah bir dili olsa da konuşsa denilen, insanoğlu tarafından eziyet edilen zavallı bir eşeği konuşturarak, O'nun dilinden derdini anlatır: "Hayvanlara acımak temel olarak Doğu'da gelişen bir düşünce. Ayrıca, bütün peygamberler hayvanlara karşı zulmü yasaklamıştır. Okumuşlar, bilgeler, manevi değerler üzerine yazan yazarlar ve hatta şairler hayvan hakları konusunda birleşiyor. Örneğin Hakim Firdevsi, Allah ruhuna huzur versin, şöyle diyor: "Sırtında tohum taşıyan karıncaya işkence etme, çünkü o yaratık canlıdır ve hayat onun için tatlıdır." Ama bütün bu sözler, insanların acımasızlığını, sınırsız tamah ve hırsını önleyip sınırlayacak bir yasa olmadığı için, hiçbir sonuç vermedi..." "....Bu iki ayaklı yaratığın köleleştirdiği dilsiz bir hayvanın hayatının berbat sonucu bu..." Yazar, adaletsizliği, zulmü anlatırken bir yandan da ölüm düşüncesine takıntılıdır, bu düşünce Sasan Kızı Pervin, Ölüm, Sampinge ve Aysar öykülerinde kendini gösterir. Diğer yandan sizi 1932 yılının İsfahan şehrine doğru bir gezintiye götürürken, bir başka yazısında İran halk yaşayışında yer alan düğün, dernek ve halk inanışlarını detaylı olarak anlatır.

Kitabı okurken zaman zaman ara verip, yazıda bahsedilen İsfahan şehrine ait yerleri incelemeye koyuldum, yazarın alıntılarının peşinden gidip Mevlâna'ya ilham olmuş Ömer Hayyam'dan ilham almış Feridüddin Attar'ın Esrarnâme'sine ulaştım. Kitapta Kafka'nın Mesajı, (Peyami Kafka) başlığı ile yer alan inceleme Sadık Hidayet'in ömrünün son yıllarında yazdığı (1948) eserlerinden biri olup Kafka'nın eserlerinde var olan ruh halini anlatır. Satır aralarında Hidayet'in insanın yaşamdaki yerine dair sorgulamalarına da tanık olursunuz;

"...İnsanoğlu yapayalnız ve korumasız. Adı sanı belli olmayan, kendi yurdu olmayan uyumsuz topraklarda yaşıyor. Kimseyle bir ilişki, gönül bağlılığı kuramıyor. Kendisi de biliyor bunu. Bakışlarından belli çünkü. Bir şeyleri örtbas etmek, kendini kandırmak istiyor. Diyelim ki kişiliği ifşa oldu; biliyor ki ortada bir şeyi yok. Hatta düşüncelerinde, davranışlarında bile özgür değil. Başkalarından çekiniyor; aklamak istiyor kendisini. Bir delil uyduruyor; delilden delile atlıyor. ama delilinin tutsağı oluyor. Çünkü etrafına örülen çitten dışarı atamıyor adımını. 
   
Önümüze sayısız tuzaklar kurulmuş bir dünyada kaybolmuş gitmişiz. Tek rastladığımız şey saçmalık. Bu da korkuyu, ürküntüyü doğuruyor. Bu topraklarda kentlere, insanlara, ülkelere ve zaman zaman bir kadına rastlıyoruz. Ama sıkışıp kaldığımız bu koridordan başımız önde geçmemiz gerek. Çünkü iki yanımızda duvar ve burada her an yolumuzun kesilip tutuklanmamız mümkün..." 

Hak vermemek mümkün mü? Ve devam eder; "Başı zincire vurulmuş bir mahkûmiyet bizi izlemekte. Bize gösterilen yasaları tanımadığımız gibi bize yol gösterecek birileri de yok. Kendi işimizi kendimiz görmeliyiz. Kime sığınacak olsak "Sen miydin!?" deyip kendi yoluna gidiyor. Demek ki bilemediğimiz bir hata ettik ya da bildiklerimiz belli belirsiz şeyler. Bu bizim varlığımızın günahı. Dünyaya gelir gelmez yargılanırız ve tüm yaşantımız adaletin dişli çarkları arasından geçen bir dizi karabasana benzer. Sonunda ne şiddetli cezaya çarptırılırız ve boğucu bir gün ortasında kanun adına bizi tutuklayan kişi bıçağını saplar kalbimize; köpek gibi geberir gideriz. Cellat da suskundur, kurbanda. Bu içinde kişilikten eser bulunmayan bizim hayat kesitimizin alametidir ve yasası gibi alçakça, acımasızca görünür. Manzara yeterince korkunç olsa da, kalbimizden bir tek damla kan düşmez yere. Bıçağın ensemizdeki yeri bile zar zor seçilir. Günümüz insanı için tek kaçış yoludur yürek çarpıntısı. Yaşamı boyunca çarpıntısına ve nefes darlığına uğrayacaktır."

Kafkadan büyük bir hayranlıkla bahseder; "Kafka çok hızlı yazar. Tıpkı uyku ile uyanıklık arasında ki bir halde yazan Dostoyevski gibi O da öyküsünü bir gecede bitirir. Öykülerinde kılı kırk yarar; olanca dikkatini ve dürüstlüğünü sergiler. Verecek acil mesajı olduğu için yazar. "Kafka ne demek istiyor?" diye sormaya gerek yoktur. Söylediği anlatmak istediği şeydir.... "  Sadık Hidayet Paris'te kaldığı bir otel odasında intihar eder.(1951) Yazar hakkında yapılan yorumlarda Stefan Zweg etkisinde kaldığından bahsedilir ancak "Kafka'nın Mesajı" yazısında ele aldığı detaylı incelemede, sıklıkla hayatı boyunca kendini yok etmek için var olmuş bir Kafka'dan bahseder. Kimbilir belkide yazar kendini Kafka'nın yarım kalan öyküleriyle özdeşleştirmişti.

"Günümüzde insanlar hilesiz hurdasız adalete ve sağlam bir düzene susamıştır ve yeni gerçekleri dört gözle beklemektedir" (1948) Bugün şeriatla yönetilen İran'da Sadık Hidayet'in kitapları yasak. Sebebi intiharın islama aykırı olması. İran coğrafyasında yaşayan insanların acılarına dokunan öyküleri ile insanoğlunun zavallı, yardıma muhtaç bir canlı olduğunu anlatan Samed Behrengi ve Sadık Hidayet'in hayatlarının da tıpkı kitaplarında ki öyküler gibi dramatik bir şekilde bitmiş olması ne acı. İran'ın yetiştirdiği, insanlık için üzülüp, acı çekmiş iki koca yürek, başka başka yerlerde insanlar için çırpınıp durmuşlar bu dünya üzerinde ama bu koskoca dünyaya sığamamışlar. İnsanlar adalete ve sağlam düzene olan susamışlıkla ve yeni gerçekler için hâlâ umutla, dört gözle bekliyor.

2 Mart 2017 Perşembe

İNSANIN ANLAM ARAYIŞI. VİCTOR FRANKL





İnsanın Anlam Arayışı 166 sayfalık bir kitap. Bu incecik kitapta anlatılanlar ise 1946 yılından bu yana üzerinde en çok konuşulup, yazılan konulardan biri.



İnsanın hayata sıkı sıkı tutunmasının, güce sahip olmak istemesinin yahut da hayattan vazgeçmek istemesinin nedeni nedir? Frankl bu sorunun cevabını Logoterapi adını verdiği düşünme sistemiyle yahudi kamplarında yaşanan mücadelelerin tanıklığında veriyor. Zihninizde inşa ettiğiniz bir gelecek senaryosu varsa yaşama tutunma konusunda başarılı olma şansı da artıyor.

Kitaptan benim aklımda kalanlardan birincisi; Frankl toplama kampına alınırken SS görevlilerinden birine yanaşarak hayatının çalışması olduğunu söylediği henüz basılmamış kitabının taslağını korumak istediğini söyler, bu bilimsel bir çalışmadır ve O'nun için hayati bir öneme sahiptir, karşılığında aldığı cevap tek kelime olur; "Bok" .... Acımasızlığın, değersizliğin, kötülüğün en çarpıcı örneklerinden olan bir anı...

İkincisi kitabın sonunda toplama kampının yok edici koşullarında hayatta kalabilenlerin ortak noktasının gelecekle bağ kuran insanlar olduğundan bahseder. Güçlü bir gelecek hayali kurup bu hayaline inanan insanlar yaşama tutunarak kamptan sağ kurtulabilmişlerdir. İnsan ruhunun ve zihninin yarattığı bu geleceğe olan inancın gücü insanı her koşulda hayatta tutuyor. İşte Logoterapi felsefesinin temelini insanın olaylara olan bu yaklaşımı oluşturuyor.

Kitabı okumayanlara tavsiye ediyorum. Bu konuda güzel bir yazı ile devam etmek isteyenler Özgür Billur'un bu yazısını mutlaka okusunlar.

Küçük bir alıntı: 

"Şöyle bir etrafınıza bakın, hayata hiçbir katkısı olmamış ve hayatın güzelliklerini doyasıya yaşamamış insanlar nasıl da ölümden korkuyorlar. Ölümü anlamlı kılan anlamlı yaşamdır. "

"Dr. Frankl’ın kampta başından geçen iki olay, konuyu daha iyi anlamamızı sağlıyor. İlki, tifüslü hastaların bulunduğu kampa tıbbi yardım için gönüllü olmasının istenmesi. “Burada kısa sürede öleceğimi biliyordum. Ama öleceksem hiç olmazsa bunun bir anlamı olmalıydı” diyen Frankl, daha zor koşullarda yaşamayı (ya da ölmeyi) tercih etmiştir. İkinci olay ise, kamptan kaçma girişiminden son anda vazgeçmesi olmuştur. Hastalarını son bir kez ziyaret eden Frankl, bitkin bir sesle sarsılır: “Sen de mi kaçıyorsun?” Devamını kitaptan aktaralım: “Beni çepeçevre saran tatsız duygu daha bir yoğunlaştı. Ansızın kendi kaderimi kendi ellerime almaya karar verdim. Barakanın dışına koştum ve arkadaşıma kendisiyle gidemeyeceğimi söyledim. Ona hastalarımla kalma konusunda kararımı kesin bir dille söylediğim anda, o tatsız duygudan kurtulmuştum.”

Herkes yetenekleri ve eğitimi ölçüsünde, kendi vicdanını kullanarak hayat amacını bulabilir. O amaç uygun yapılan tercihler, bedeli ne olursa olsun sizi huzurlu kılar."



YAZININ DEVAMI:


Hayatın anlamı özgürlük ve ahlakın peşinden gitmektir.

http://www.turksolu.com.tr/hayatin-anlami-ozgurluk-ve-ahlakin-pesinden-gitmektir/

http://www.turksolu.com.tr/hayatin-anlami-ozgurluk-%E2%80%A8ve-ahlakin-pesinden-gitmektir/